پرهیز از لقب زشت دادن

تفسیر المیزان - خلاصه
(یا ایها الذین امنوا لایسخر قوم من قوم عسی ان یکونوا خیرا منهم ولا نساء من نساء عسی ان یکن خیرا منهن ولا تلمزوا انفسکم و لا تنابزوابالالقاب بئس الاسم الفسوق بعد الایمان و من لم یتب فاولئک هم الظالمون ): (ای کسانیکه ایمان آورده اید هیچ قومی قوم دیگر را مسخره نکند، چه بسا که از ایشان بهترباشند، و هیچ یک از زنان حق ندارند زنان دیگر را مسخره کنند چون چه بسا آنها ازایشان بهتر باشند و هرگز عیوب خودتان (یکدیگر) را برملا نکنید و لقب بد به یکدیگرندهید، که این بد ذکریست که بعد از ایمان باز هم یکدیگر را به فسوق یاد کنید، هر کس توبه نکند، پس ایشان همان ستمکارانند)(سخریه ) به معنای استهزاء می باشد، که عبارتست از اینکه انسان با زبان یا اشاره یاتقلید از عمل کسی ، قصد تحقیر و تخفیف او را داشته باشد و شنوندگان و بینندگان ازعمل او بخندند. و قوم به معنای جماعتی از مردان است به همین دلیل و برای تأکیدمطلب و اینکه این عمل در بین زنان شایعتر است ، مجددا نهی از استهزاء را برای زنان بیان می نماید. و سپس در مقام بیان حکمت نهی می فرماید چه بسا که گروه مسخره شونده از گروه مسخره کننده در نزد خدا بهتر باشند. پس بطور کلی مسلمانان چه مرد وچه زن نباید در صدد تمسخر یکدیگر برآیند و نباید عیوب خودشان را فاش کنند، چون مسلمانانی که در یک جامعه زندگی می کنند، در حقیقت همه از همند و فاش کردن عیب دیگری عینا مانند فاش کردن عیب خود فرد می باشد و فرد عاقل هرگز عیوب خود را نزدغیر اظهار نمی کند و در ادامه می فرماید: به یکدیگر القاب زشت ندهید و لقب زشت لقبی است که در مقام مذمت یک فرد به او گفته شود، و برای توضیح مطلب می فرمایداین بد ذکریست که مردمی را که ایمان آورند، به سبب فسوق قبلی ، به فسق یاد کنند و به ایشان طعنه بزنند و یا بدعلامتی است اینکه انسانی را بعد از ایمان ، به علامت زشت گذشته یاد کنند مثلا کسی که مرتکب گناهی شده و بعدا توبه کرده نباید تا ابدالدهر به اوبگویند فلانکاره (مثلا شرابخوار، قمارباز و...) و یا شاید معنا این باشد که این بدعلامتی است که فرد با بدگویی از مردم برای خود قرار می دهد و همه او را به عنوان فردی بدزبان و تمسخرکننده بشناسند.و در انتها می فرماید: هر کس از این گونه گناهان توبه نکند و دست برندارد، حقیقتاستمکار است ، چون خداوند از این امور نهی نموده و با این وجود این گونه افراد اعتنایی به این نهی ندارند و آن را عمل بدی نمی دانند.

به نام زشت مردم را نخواند      نکوهش بر زبان هرگز نراند
خلائق را به القابى که زشت است     نخواند هر که او نیکو سرشت است
(مهدی الهی قمشه ای)
احادیث موضوعی
پیامبر رحمت فرمودند:
میدانید مفلس کیست؟ گفتند: در نزد ما مفلس کسی است که هیچ پول و مالی نداشته باشد. فرمودند: بلکه مفلس در امت من کسی است که روز قیامت او را بیاورند در حالیکه نماز خوانده و روزه گرفته و زکات داده، لیکن یکی را دشنام داده و بر دیگری تهمت بسته و مال کسی را خورده و خون کسی را ریخته و دیگری را به ناحق زده، پس از حسنات او گرفته و بین آنها تقسیم می شود و اگر حسناتش تمام شد از گناهان آنها گرفته بر گناهان او افزوده می شود آن وقت او را در آتش می اندازند
نکته
صبح هنوز روشن نشده بود، و هوا تاریک بود و مردم همدیگر را خوب نمی دیدند، یکی از یاران پیامبر(ص) بنام «ثابت بن قیس» گوشش خوب نمی شنید، وقتی وارد مسجد می شد، مردم به او احترام کرده و راه باز می کردند تا کنار پیامبر(ص) بنشیند و گفتار پیامبر(ص) را بشنود. روزی وارد مسجد شد، مسجد پر از جمعیت بود، او جمعیت را می شکافت و می گفت: جا بدهید تا نزد پیامبر(ص) بروم. تا اینکه نزد یکی از مسلمانان رسید. او به ثابت گفت: همین جا بنشین، ثابت ناگزیر همانجا پشت او نشست، اما خشمگین بود که چرا آن مرد به او راه نداده است که نزد پیامبر(ص) برود. هنگامی که هوا روشن شد، ثابت از او پرسید کیستی؟ او در جواب گفت: فلان کس هستم. ثابت گفت: فرزند فلان زن (در اینجا نام مادرش را با لقب زشتی که در جاهلیت می بردند برد) آن مرد شرمگین شد و سر خود را به زیر انداخت. در این هنگام آیه ۱۱ سوره حجرات نازل شد و مسلمانان را از این کار زشت (که همدیگر را با نام زشت یاد کنند) نهی کرد.(۱) (ای کسانی که ایمان آورده اید! نباید گروهی از مردان شما گروه دیگر را مسخره کنند، شاید آنها از اینها بهتر باشند، و نه زنانی زنان دیگر را، شاید آنان بهتر از اینان باشند، و یکدیگر را مورد طعن و عیبجویی قرار ندهید و با القاب زشت و ناپسند یکدیگر را یاد نکنید، بسیار بد است که بر کسی پس از ایمان نام کفرآمیز بگذارید، و آنها که توبه نکنند، ظالم و ستمگرند

منبع‌:سایت تمین